«Հետևե՛ք Ձեր սրտին, պահպանե՛ք Ձեր սիրտը». Սրտի համաշխարհային օրն է

Սրտի համաշխարհային օրն առաջին անգամ նշվել է 1999 թվականին՝ Սրտի համաշխարհային ֆեդերացիայի նախաձեռնությամբ: Ակցիան հավանության է արժանացել Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության (ԱՀԿ), ՄԱԿ-ի մանկական հիմնադրամի և այլ միջազգային կազմակերպությունների կողմից, և սեպտեմբերի 29-ը հաստատվել է` որպես Սրտի համաշխարհային օր: Օրվա նպատակն է բարձրացնել հասարակության իրազեկվածությունը սրտանոթային հիվանդությունների, դրանց զարգացմանը նպաստող ռիսկի գործոնների վերաբերյալ, ինչպես նաև նախաձեռնել զանգվածային միջոցառումներ՝ ուղղված բնակչության բոլոր տարիքային խմբերում այդ հիվանդությունների կանխարգելմանը և առողջ ապրելակերպի քարոզմանը: 

Սրտի համաշխարհային օրվա կարգախոսն է. «Հետևե՛ք Ձեր սրտին, պահպանե՛ք Ձեր սիրտը»: 

ԱՀԿ տվյալների համաձայն` աշխարհում յուրաքանչյուր երկրորդ մահը գրանցվում է սրտանոթային հիվանդություններից` տարեկան կազմելով շուրջ 18 մլն դեպք, որոնցից առնվազն 75%-ն արձանագրվում է ցածր և միջին եկամուտ ունեցող երկրներում: 

ՀՀ բնակչության յուրաքանչուր երկրորդ մահվան դեպքը, 2020 թվականի տվյալներով, պայմանավորված է սրտանոթային հիվանդություններով (ՍԱՀ) (47.3%, մահացության դեպքերը կազմել են 17114), ընդ որում, յուրաքանչյուր երրորդ (26.6%) մահվան դեպքն արձանագրվում է մինչև 70 տարեկան հասակում: Տղամարդկանց շրջանում ՍԱՀ-ից վաղաժամ մահացության ցուցանիշը 1.6 անգամ բարձր է կանանց համեմատ, որը պայմանավորված է 45-69 տարիքային խմբի տղամարդկանց 60%-ի մոտ առկա ՍԱՀ-ի զարգացմանը նպաստող 3-ից 5 ռիսկային գործոններով (ծխախոտի օգտագործում, զարկերակային բարձր ճնշման առկայություն և դրա կարգավորման թերի վերահսկում, ֆիզիկական թերակտիվություն, անառողջ սննդակարգ, մասնավորապես, աղի օգտագործման չարաշահում, ավելցուկային քաշի և ճարպակալման առկայություն): STEPS ազգային հետազոտության արդյունքների համաձայն` 18-69 տարեկան բնակչության 37.8%-ի մոտ առկա է զարկերակային գերճնշում, իսկ 5.7%-ի մոտ բարձր է արյան մեջ գլյուկոզի մակարդակը: Տղամարդկանց 51%-ը ծխում է, 11%-ը չարաշահում է ալկոհոլի օգտագործումը: Չափահաս բնակչության գրեթե կեսն (48%) ունի ավելցուկային քաշ կամ ճարպակալում: Բարձր է նաև բնակչության շրջանում կերակրի աղի չարաշահման ցուցանիշը մոտ 2 անգամ: 18-69 տարեկանների շրջանում յուրաքանչյուր երրորդի (36%) մոտ առկա է ՈՎՀ-ի զարգացմանը նպաստող 3-ից 5 ռիսկի գործոն, իսկ 40-69 տարեկանների շրջանում յուրաքանչյուր վեցերորդի մոտ (16.5%) բարձր է ՍԱՀ-ի զարգացումը կամ մահվան հավանականությունը:

Ամեն տարի ՀՀ բնակչության շրջանում գրանցվում է ՍԱՀ-ի շուրջ 45-50 հազար նոր դեպք, ընդհանուր հիվանդների թիվը կազմում է շուրջ 250 հազար (2020թ.): Վերջին 30 տարվա ընթացքում ՍԱՀ-ի տարածվածության ցուցանիշներն աճել են 1.2, իսկ մահացությանը` 1.6 անգամ (2020թ.): 

ՍԱՀ-ի կանխարգելումը ՀՀ առողջապահության նախարարության առաջնահերթ խնդիրներից է, այդ նպատակով մշակվել և իրականացվում են մի շարք ռազմավարական ծրագրեր և միջգերատեսչական միջոցառումներ: 

2015 թվականի հունվարից հանրապետությունում մեկնարկել է «Հիվանդությունների կանխարգելում և վերահսկում» սքրինինգային ծրագիրը, որն ուղղված է գերճնշման, շաքարային դիաբետի և արգանդի պարանոցի քաղցկեղի կանխարգելմանն ու վաղ ախտորոշմանը: 2015 թվականի հունվարի 1-ից մինչև 2021 թվականի օգոստոսի 31-ը բնակչության 35-68 տարիքային խմբերում շուրջ 1 մլն 685 հազար քաղաքացի անցել է զարկերակային գերճնշման հայտնաբերման սքրինինգ:   

  

2015 թվականից մեկնարկել է «Պետության կողմից երաշխավորված սրտի կորոնար անոթների անհետաձգելի վիրահատություններ» (Stent for Life) ծրագիրը: Ծրագիրն ապահովել է «Սրտամկանի սուր ինֆարկտ ST-էլևացիայով» ախտորոշման ժամանակ ինֆարկտ-պատասխանատու կորոնար զարկերակի ոչ դեղապատ ստենտի տեղադրման ծառայությունների մատչելիությունն ամբողջ բնակչության համար: 2018 թվականից սրտի ստենտավորումը կատարվում է արդեն դեղապատ ստենտով: 2015 թվականի հունվարի 1-ից մինչև 2021 թվականը օգոստոսի 31-ը «Stent for Life» ծրագրի շրջանակում բժշկական օգնություն է ստացել շուրջ 11 859 քաղաքացի: 

2019 թվականի փետրվարից գործում է «Բնակչությանը պետության կողմից երաշխավորված անվճար բժշկական օգնության և սպասարկման շրջանակներում գլխուղեղի սուր և/կամ ենթասուր իշեմիկ կաթվածների թրոմբոլիտիկ բուժման և մեխանիկական թրոմբէկտոմիա ծառայությունների կազմակերպման» ծրագիրը: Ծառայությունները կազմակերպվում են մասնագիտացված կաթվածի կենտրոններում («Էրեբունի» բժշկական կենտրոն, Հերացի թիվ 1 հիվանդանոցային համալիր, «Աստղիկ բժշկական կենտրոն»): Ծրագրի շրջանակներում 2019 թվականի հունվարի 1-ից մինչև 2021 թվականի օգոստոսի 31-ը  բուժօգնություն է ստացել 1073 քաղաքացի: 

Վերոհիշյալ ծրագրերի շրջանակում փրկվել է ավելի քան 13000 կյանք: 

COVID-19 համավարակի պայմաններում ՍԱՀ-ով պացիենտներն ավելի վտանգված են այդ հիվանդության ծանր ընթացքի` բարդությունների առաջացման և ելքի տեսակետից, և խուսափում են դիմել բժշկական հաստատություններ գանգատների դեպքում: COVID-19-ի տվյալները փաստում են, որ այդ հիվանդությունից մահացածների գերակշռող մասի մոտ առկա են եղել ՍԱՀ, որպես ուղեկցող հիվանդություններ: 

COVID-19-ի առաջացումը կանխելու նպատակով ԱՀԿ-ն կոչ է անում պատվաստվել և նվազեցնել հիվանդացության և մահացության դեպքերը: